Roman Mayzel – 150 rocznica

Muzeum Zamek w Oświęcimiu pragnie przypomnieć sylwetkę wieloletniego burmistrza miasta Oświęcim, wielkiego społecznika i patrioty Romana Mayzla  z okazji 150 rocznicy urodzin.

Roman Michał Mayzel urodził się w Krakowie 28.02.1870 r., w rodzinie Karola i Karoliny Mayzlów. Ojciec przyszłego burmistrza miasta Oświęcim pochodził z Morawicy, był właścicielem wsi Grochowiska. Miejscowość ta była jednym z ważniejszych miejsc bitewnych Powstania Styczniowego. Za pomoc powstańcom ojciec Romana Mayzla został skazany na śmierć. Aby uniknąć wyroku, wraz z żoną i dziećmi uciekli do Galicji, najpierw do Tarnowa, później osiedli w Krakowie (1). Matka Romana Mayzla – Karolina, pochodziła ze znanej krakowskiej rodziny zasymilowanych Żydów skoligaconych z wieloma szanowanymi rodzinami mieszczańskimi, a nawet arystokracją oraz przedstawicielami polskiej kultury i nauki (2). Założycielami rodu byli Marcin Feintuch i Karolina z domu Datellbaum. Wśród członków rodziny było wiele znanych postaci. Wywodził się z niej Marcin Szarski – kuzyn z pierwszej linii Romana Mayzla, ekonomista, działacz w dziedzinie gospodarki, senator Rzeczypospolitej Polskiej (3). Przedstawiciele rodziny Szarskich byli znanymi mecenasami sztuki, dzięki temu powstało kilka portretów rodzinnych wykonanych przez znanych malarzy między innymi Kazimierza Pochwalskiego czy Stanisława Ignacego Witkiewicza. Dzisiaj znajdują się one w zbiorach Muzeum Historycznym Miasta Krakowa (4). Równie znaną postacią był Jan Zawiejski znany krakowski architekt, autor projektu gmachu Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie (5). Warto wspomnieć również o Henryku Marcinie Szarskim, radnym i wiceprezydencie Krakowa (6).

Roman Mayzel studiował farmację na Uniwersytecie Jagiellońskim. Po ukończeniu studiów w 1892 r. zatrudnił się w aptece Antoniego Polaszka w Oświęcimiu, gdzie wcześniej odbywał praktykę studencką. W 1899 roku otworzył własną drogerię w Oświęcimiu (7). Jak głosi reklama, w drogerii funkcjonował skład materiałów aptecznych, laboratorium, skład przetworów chemicznych i kosmetycznych. Można było się tu zaopatrzyć w proszek odżywczy dla krów, koni i nierogacizny, wazelinę do skóry i obuwia, soki owocowe. Prowadzono wysyłkę hurtową wosku pszczelego, kadzidła kościelnego, pokosty, a także sprzedawano przybory malarskie( 1).

Roman Mayzel był wieloletnim burmistrzem miasta Oświęcim, stanowisko to piastował nieprzerwanie przez aż 26 lat. Swoją pierwszą kadencję zaczął piastować 21.05.1909 r. Przyczynił się do rozwoju Oświęcimia, podejmując rozliczne projekty. Doprowadził do utworzenia c.k. Starostwa w Oświęcimiu (2). Angażował się w organizację szkolnictwa średniego (3). Przewodniczył wielu komitetom, między innymi: Związkowi Legionistów Polskich Oddział w Oświęcimiu, Związkowi Powstańców Śląskich w Oświęcimiu, Powiatowemu Komitetowi Narodowemu, Powiatowemu Komitetowi Plebiscytowemu, Towarzystwu Polskiej Szkoły Średniej w Oświęcimiu, Komitetowi Niesienia Pomocy Górnoślązakom. Wielokrotnie podkreślano jego zasługi, nadając mu tytuły odznaczenia między innymi: Krzyż Oficerski Orderu „Odrodzenia Polski”, Krzyż Legionowy, Gwiazdę Śląską, Śląską Wstęgę Waleczności. Utytułowano go również mianem Honorowego Obywatela Królewskiego Miasta Oświęcimia w 1924 roku. Jedną z ulic w Oświęcimiu nazwano jego imieniem (4).

Roman Mayzel ożenił się z Marią Ludwiką Gorączką, córką miejscowego notariusza Marcelego Gorączki, której rodzina mieszkała przy ul. Jagiełły. Syn Roman Mayzla – Czesław Roman, jako dziecko był świadkiem wielkiego wydarzenia w Oświęcimiu, które miało miejsce 7 lutego 1915 roku. W tym dniu w mieście pojawił się brygadier Józef Piłsudski wraz z członkami I Brygady Legionów. Roman Mayzel jako ówczesny gospodarz miasta przyjmował znamienitych gości w Hotelu Herz. Czesław na pamiątkę tego wydarzenia zebrał podpisy legionistów (5).

Burmistrz Roman Mayzel zmarł 23 lipca 1935 roku w Iwoniczu Zdroju, gdzie przebywał na rekonwalescencji. Został pochowany na Cmentarzu Rakowickim kw. XXXII (6).

---

(1) J. Adamczewski, Krakowskie rody, Kraków 1994, s.228. Kalendarz Krakowski Józefa Czecha na rok 1906, s.88.

(2) J.Purchla, Z dziejów mieszczaństwa krakowskiego w XIX i XX wieku. [w:] Miesięcznik Znak, Kraków, wrzesień-październik (9-10)1985, 370-371, s.312.

(3) https://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/marcin-szarski, [dostęp 26.02.2020].

(4) https://krakow.wyborcza.pl/krakow/1,44425,18530271,szarscy-z-szarej-kamienicy-portrety-czlonkow-rodu-trafily-do.html [dostęp 26.02.2020].

(5) J.Zawiejski, Z powodu 25-lecia gmachu teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie. Kraków 1918.

(6) J.Szarski, Szarski i syn, Kraków 1994, s.5.

(7) Kronika Farmaceutyczna, Rok II, Nr 9, 15 września 1899.

(8) Skorowidz przemysłowo-handlowy Królestwa Galicyi 1912, s. 154.

(9) https://www.powiat.oswiecim.pl/kartka-z-kalendarza/1-07-1910-r-w-wyniku-rocznych-staran-i-licznych-podrozy-do-lwowa-i-wiednia-oraz-poparcia-kola-poselskiego-w-parlamencie-wiedenskim-rzad-austriacki-utworzyl-c-k-starostwo-oswiecimskie/ [dostęp 27.02.2020].

(10) Cz.Chrząszcz, Z problematyki początków szkolnictwa średniego w Oświęcimiu, [w:] Analecta Cracoviensia 45 (2013), s. 258.

(11) W.Oleś, Roman Michał Mayzel – wieloletni burmistrz, [w:] Oświęcim miasto pogranicza, t 1, Warszawa 2018, s.394-395.

(12) P.Milowski, W. Zamarlik, Wizyta Legionów Polskich na ziemi oświęcimskiej w 1915 roku oraz W. Sikoraklasa, Oświęcim – pełen nadziei dodawał sił, [w:] Drogi do niepodległości pod red. M. Nitka, I. Sieranc, B.Goryczka, Porąbka 2018, s.25-33. Czesław Mayzel-Zajewski, Tajemnica polskiej siły, [w:] Kuryer Literacko-Naukowy. R.XII, (1935), nr 34.

(13) http://cmentarium.sowa.website.pl/Cmentarze/spisRakow.html [dostęp 27.02.2020].